TECRÜBE | KALİTE | GÜVEN
KOMBİ, KLİMA SERVİSİ TAMİR VE BAKIMI
Klima Bakımı, Duvar tipi split klimalar iki parçadan oluşmaktadır. Bu iki parça arasında soğutucu akışkan sirkülasyonunu, sinyal alışverişini ve yoğuşan suyun dışarıya atılmasını sağlayan bakır boru, elektrik kabloları ve drenaj hortumu mevcuttur. Duvar tipi split klima sistemini oluşturan parçalardan biri mahale, diğeri ise dış ortama montaj edilmektedir. Eğer sistem soğutma konumunda çalışıyorsa mahalde bulunan iç ünite evaporatör görevindedir. İç hava buharlaştırıcı üzerinden geçirilerek, mahal havasının serinletilmesi sağlanır.
Dış ortama montaj edilen split klima sisteminin kondenser yani dış ünite kısmıdır. İçerideki buharlaştırıcı ile mahal havasından çekilen ısı bakır borular içinde dolaşan soğutucu akışkan tarafından yoğuşturucuya ulaştırılır ve yoğuşturucu tarafından da sistem dışına atılır. Evaporatör ve kondenser serpantinlerinden gerçekleşen ısı transferlerini iyileştirmek, enerji kayıplarını en aza indirmek, ısıtma ve soğutma performanslarını maksimum hale getirmek ve klimanın sağlık açısından zararlarını ortadan kaldırmak amacıyla yapılan çalışmalar, son yıllarda hız kazanmıştır. Klima Servisi, yaptıkları çalışmada deneysel olarak veri alınmasına uygun hale getirilen duvar tipi bir split klima deney düzeneği iç ünitesinin filtreleri ve dış ünite serpantini üzerindeki tıkanıklık durumu kademeli olarak artırmışlardır. Tıkanıklık durumunun artması neticesinde kondenser ve evaporatör sıcaklıkları, evaporatör ve kondenser serpantinlerde gerçekleşen ısı transferleri, kompresörün emme ve basma hattı basınçları, kompresörün çektiği anlık elektriksel güç ve sistemdeki enerji kayıpları deneysel olarak gözlemlenmiş ve split klimanın soğutma ve ısıtma performansındaki değişimlerini incelemişlerdir. Sonuç olarak, klimalara yapılacak periyodik bakım ile klimanın insan sağlığını olumsuz yönde etkilemesi ortadan kaldırılacağını belirtmişlerdir. Klima serpantinleri üzerindeki ısı transferi maksimum seviyeye çıkarılarak istenilen konfora daha kısa sürede ulaşılması sağlanması ve böylece, klimaların ısıtma ve soğutma işlevini yerine getirmesi için daha az enerji harcanacak ve aynı zamanda kullanımında ortaya çıkabilecek sorunlar en aza indirilerek kullanım ömrünün artacağını tespit etmişlerdir.
Ülkemizin bir bölümünde yaz ayları aşırı sıcak geçmekte, bu durum çalışma ve yaşama koşullarını olumsuz yönde etkilemektedir. Daha rahat bir şekilde yaşama ve çalışma koşulları sağlayabilmek için çalışılan ve yaşanılan ortamların klimatizasyonuna ihtiyaç vardır. Dış ortam şartlarındaki değişkenlikler dikkate alınmaksızın, iç ortamlardaki sıcaklık, nem, hava hareketi, hava temizliği ve taze hava girişi unsurlarının birlikte kontrol edilerek iç ortamların istenilen şartlarda tutulmasını sağlayan klimalar Türkiye’de merkezi ve bireysel sistem olarak kullanılmaktadır. Merkezi Klima Sistemleri genelde büyük binalarda ve resmi kuruluşlarda kurulup işletilmektedir. Türkiye’de konut ve küçük işyerlerinde genellikle split tipi klimalar kullanılmaktadır. Son yıllarda split klimaların filtre sistemleri oldukça geliştirilmiş ve ortam havasının en uygun şekilde filtre edilmesi sağlanmıştır.
DC İnverter teknolojisiyle imal edilen klimalarda enerji sarfiyatı düşürülmüş, yeni geliştirilen R407C ve R410A gazlarıyla da oldukça düşük sıcaklıklarda ısıtma imkânı sağlanmıştır. Akdeniz bölgesinde yaşayan insanlar, konutlarda ve işyerlerinde genellikle kışları ısıtma amacıyla duvar tipi split klimaları tercih etmektedirler. Duvar tipi split klimalar, yeni geliştirilen soğutucu akışkanlarla -15 °C altındaki sıcaklıklarda dahi ısıtma yapabilmekteler. Bu gelişmeyle birlikte split klima artık Anadolu’nun iç kısımlarında da ısıtma amaçlı kullanılacaktır Binalarda kullanılan klimalar insan sağlığı için faydalı ya da zararlı olabilir. Yanlış yer seçimi veya düşük kalitedeki klimalar sağlık için zararlı faktörlerdir. Aynı zamanda bir çok bakteri ve mantar, soğutma sistemlerindeki buhar ve su birikintileri yüzünden çoğalabilirler. Bu problemler insanlarda hastalığa neden olabilir ve hasta bina sendromu olarak ta bilinen bazı semptomlara yol açabilirler. Genellikle, bu sendroma sahip bina sakinleri gözler, burun ve boğazlarının tahrişi, nörotoksik ve genel sağlık sorunları, deri iritasyonu, koku ve tat hislerinin kaybı gibi semptomlardan şikayet ederler. Diğer taraftan bilimsel otoriteler, klimaların bilinçli bir şekilde kullanıldığı takdirde insan sağlığına büyük faydaları olabileceğini de kanıtlamışlardır.
Klima kullanımı özellikle yaşlı, şeker ve kalp hastalığına sahip insanlara tavsiye edilmektedir. Ayrıca, binalarda kullanılan klimaların soğutma sıvılarının da çevre üzerine, ozon tabakası ve küresel ısınmaya ve enerji tüketimindeki artışa önemli negatif etkileri de olabilmektedir. Kirli serpantinler, ısı taşıyıcısı ve ısı pompası özelliği olan duvar tipi split klimaların ısı transferinin azalmasına neden olmakta ve bu da fazla enerji harcanmasına sebebiyet vermektedir. Bu nedenle duvar tipi split klimalara periyodik olarak bakım yapılması şarttır. Duvar tipi split klima bakımı ile, klimadan kaynaklanan hastalık riski en aza indirilir ve klimada performans düşüklüğünün önüne geçmiş olunur ve dış ünitede rahat ısı transferi gerçekleştirilerek enerji tasarrufu sağlanır. Ayrıca yapılacak periyodik bakımlar ile birlikte, klimanın kullanım ömrünü uzayacak ve sorunsuz şekilde işletme sağlanacaktır. Bu çalışmada duvar tipi split klimanın bakımının nasıl yapılması gerektiği ve bakımda dikkat edilmesi gereken hususlar ele alınmıştır.
Sistemde arıza yada arızaların oluşmasını azaltmak ve sistemin çalışma verimini yüksek tutmak amacı İle yapılan işlemlerin tümüne bakım denir. Belirli periyotlarda titizlikle yapılan bakım işlemlerinin;
Günlük bakım, sistemin çalıştırılması, durdurulması ve günlük çalışmasının izlenmesi ile ilgili yapacağı işlemleri içerir. Sistemin çalıştırılması ve durdurulması, üretici firmaların talimatlarına uygun yürütülmelidir. Örneğin klimanın kumandasının çalışıp çalışmadığı günlük kontrol ve bakımlar içerisine alınabilir. Günlük bakımda cihazın çalışıp çalışmadığı, iç veya dış üniteden gürültü gelip gelmediği gözlemlenmelidir. Aynı şekilde klima iç ortamı ısıtıyor veya soğutuyor mu kumandadan veya içerideki bir ölçü aletinden kontrolleri yapılmalıdır. 2.2 Haftalık Bakım Haftalık bakım, amatör bir kullanıcının kendisinin evinde yapabileceği haftada bir defa yapması gereken genel bakımlardır. Haftalık bakımda yapılabilecekler aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
• Filtre temizliği
• Kumanda temizliği (ıslak bez kullanılmamalı)
• Hava giriş ızgaralarının temizliği
• Günlük bakımlar
• Dış ünitenin göz ile kontrolü
Mevsim geçişlerinde yapılan bakımlar, yıllık bakım olarak adlandırılabilir. Bu bakıma kadar olan bakımlar, kullanıcılar tarafından rahatlıkla yapılabilecek bakımlardır. ancak bu bakım, mutlaka klima yetkili servisleri tarafından yapılması gereken bakımlardır. Bu bakımda yapılabilecekler ise şunlardır :
Klima kullanıcılarının çoğunluğu, iç ünite panelinin temiz olmasını klimanın temiz olması ile bağdaştırmaktadır. Bununla beraber kullanıcılar split klima bakımı nı, filtreden mevcut olarak gördükleri ve düşündükleri için, sıklıkla bakım yaptıklarını belirtmektedirler. Oysa ki bir duvar tipi split klimanın en önemli ana elemanlarının başında iç ünite gelmektedir. Isıtma konumunda çalışan bir split klimada, soğutucu akışkan iç ünitede yoğuşurken ortam havası filtreden geçirilerek serpantin kanatçıkları arasında ısıtılır. Isınan hava, iç ünite fanı ile tekrar ortama gönderilir. Bu şekilde ortamın ısıtılması sağlanır. Soğutma konumunda ise, soğutucu akışkan iç ünitede buharlaşırken ortam havası filtreden geçirilir. Hava, iç ünite serpantinleri arasından geçerken ısısını buharlaşan soğutucu akışkana iletir. Soğumuş olan hava, iç ünite fanı yardımıyla ortama gönderilerek ortam soğutulur. Split klima bu çalışma prensibine sahip olduğu için, insan sağlığını olumsuz yönde etkileyecek küf, bakteri, mantar, parazit ve virüsler için uygun sıcaklık ve nemin ortaya çıktığı iç ünite bakımı oldukça önemlidir. Split klimalarda mevsimsel yada yıllık bakım, klimanın çalıştığı ortamın bulunduğu bölgeye, mekanın hava kirliliğine ve klimanın kullanım süresine bağlı olarak değişir. Klima Bakımı işlerine başlamadan önce klima çalıştırılarak herhangi bir arızasının olup olmadığı, kumandasının işlevini görüp görmediği kontrol edilir. Klima bakımına engel olacak herhangi bir arıza tespit edilmezse bakıma başlanır.
Duvar tipi split klimalarda, bakteri ve mikropların barınabileceği en önemli yer drenaj tavasıdır. Klima, soğutma konumunda çalışırken iç ünite serpantinlerinde yoğuşan su, drenaj tavasında toplanarak drenaj hortumundan dışarı atılır. Bundan dolayı, drenaj tavasının temizliği önemlidir.
Duvar tipi split klima iç ünite bakımı kadar, dış ünite bakımı da çok önemli ve basittir. Yapılan yanlışlıkların en başında, klima bakımında dış üniteye önem verilmemesidir. Halbuki dış ünite de iç ünite gibi bakımları zamanında yapılmalı ve dış ortamda olması sebebiyle fazla toz ve kire maruz kaldığı için daha fazla gözlem yapılmalıdır. Dış ünite bakımı, serpantin temizliği, fan bakımı ve dış ünite kapaklarının temizliğinden ibarettir. Ortamın ısısının gaza yüklenmesi ya da gaza yüklenmiş olan ısıyı dışarıya rahat bir şekilde atması için ısı taşıyıcısı olan dış ünite serpantinlerinin temizliğinin yapılması gerekir. Dış ünite serpantinleri, üzerindeki ısı yükünü yeterince dışarı atamazsa verimli bir biçimde de çalışamayacak, klimadan istenen performans alınamayacaktır. Fazla basınç, fan motoru kanatçıklarında ve fan motorunda çeşitli arızalara sebep olabilir. Sürekli güneş ışığı altında kalan plastik malzemenin mukavemetinin azalacağı dikkate alınarak özellikle bu konuya özen gösterilmelidir. Dış ünitenin arka kısmında bulunan dış ünite serpantinleri ısı transferinin gerçekleştiği en önemli elemandır. Gerek ısıtma konumunda çevreden gaza yüklenecek ısı, gerekse soğutma konumunda iç ortamdan gaza yüklenen ısı alışverişinin optimum düzeyde gerçekleşebilmesi için dış ünite serpantin kanatları üzerinde toplanabilecek toz ve oluşabilecek artıkların buralardan uzaklaştırılması gerekir.
Eğer, bu bakımların dışında daha detaylı bir bakım yapılacaksa split klima iç ve dış ünitesi de montajı yapılmalıdır. Demontaj işleminden sonra klima iç ve dış ünitesi aksamları teker teker bakımı yapılıp, tekrar montaj yapılmalıdır. Son yıllarda tamamen bir ihtiyaç haline gelip yaşamın bir parçası sayılan duvar tipi split tipi klima bakımı, kullanıcılarına, ev ve ofislerde ısıtma ve soğutma sürecinde en pratik çözümü sunmaktadır. Ancak ısıtma ve soğutma amacıyla mahalde sirküle ettirilen hava insan sağlığını direk etkilemektedir. Her ne kadar satışa sunulan yeni klimalar havayı temizlese de ortama taze hava miktarı yeterince verilemediğinden mikro organizmalar için üreme şartlarını oluşturmalarına engel olunamamaktadır. Bunun için en temel bakım, her kullanıcının yapabileceği, haftalık veya onbeş günde bir olarak klimanın hava filtrelerinin temizlenmesidir. Ayrıca mevsim geçişlerinde yapılacak detaylı bakımlar insan sağlığı açısından önemli olduğu gibi klimanın ömrü için de gereklidir. Split klimalarda yapılacak periyodik bakımlar, klimanın ömrünü uzatmasının yanında, meydana gelebilecek arızaların da önceden tespitine olanak sağlamaktadır.